سندرم خستگی مزمن ، مجموعه ای از علایم است که همانطور که از نام آن پیداست فرد مبتلا ، از خستگی مفرط رنج می برد که با بیماری جسمی یا اعصاب و روان دیگری قابل توجیه نیست . خستگی با فعالیت جسمی و یا ذهنی تشدید می یابد اما با استراحت بهتر نمی شود .

برای تشخیص این سندرم فرد باید حداقل ۴ مورد از علائم زیر را حداقل به مدت ۶ ماه داشته باشد و این علایم به علت اختلال جسمی یا اعصاب و روان زمینه ای نباشد.

•  احساس خستگی.
•  اختلال در حافظه کوتاه مدت ، اختلال تمرکز و یا احساس گیجی.
• گلو درد و یا حس تورم در گلو.
• افزایش اندازه غدد لنفاوی در ناحیه گردن و یا زیر بغل.
• درد های عضلانی و مفصلی بدون تورم و یا التهاب و قرمزی ، که محل درد مکررا تغییر می کند .
• بروز سردرد و یا تغییر در شدت و نوع سردرد های قبلی.
• خوابی که باعث رفع خستگی نمی شود.
• خستگی شدید بعد از فعالیت فیزیکی و یا فکری که بیش از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کند.

عوامل خطر:

علت دقیق و مشخصی برای بروز این اختلال مشخص نشده است ، اما مواجه با برخی از عوامل در افراد مستعد ،می تواند باعث بروز این سندرم شود ؛
عفونت های ویروسی : بسیاری از افراد اولین نشانه های این سندرم را بعد از ابتلا به بعضی از عفونتهای ویروسی تجربه می کنند .
اختلال در سیستم ایمنی : در بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال نقصهای جزئی در سیستم ایمنی مشاهده شده است ولی این ارتباط کاملا مشخص و اثبات شده نیست.
اختلالات هورمونی : اختلال در سطح خونی بعضی از هورمونها مانند هورمونهای غده هیپوفیز ، آدرنال و هیپوتالاموس در بیماران مبتلا مشاهده شده است و احتمال نقش این هورمونها در بروز سندرم خستگی مزمن وجود دارد.
سن : سندرم خستگی مزمن می تواند در سنین مختلف مشاهده شود ولی سن شایع برای بروز این اختلال در حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی می باشد.
جنسیت : این اختلال در خانمها به میزان دو برابر بیشتر از آقایان مشاهده می شود.
استرسهای روزمره در بروز این اختلال نقش زیادی ایفا می کنند .

تشخیص:

هیچ تست مشخص آزمایشگاهی برای تشخیص این سندرم وجود ندارد و از طریق رد کردن سایر اختلالاتی که علایم مشابه ای دارند تشخیص قطعی می شود .

قبل از تایید تشخیص این سندرم باید سایر اختلالات اعصاب و روان و جسمی را که می توانند علائم مشابه این سندرم را در فرد ایجاد کنند رد کرد ، شایعترین اختلالاتی که می توانند علائم خستگی شدید را در فرد ایجاد کنند شامل ؛
اختلال خواب : بی خوابی ، اختلالات تنفسی و سندرم پای بی قرار در زمان خواب .
اختلالات جسمی : کم خونی ، دیابت ، کم کاری تیروئید ، عفونتهای ویروسی
اختلالات اعصاب و روان : افسردگی ، اضطراب ، اختلال دوقطبی ، اسکیزوفرنیا

پیامدهای شایع سندرم خستگی مزمن :

• افسردگی
•  انزوای اجتماعی
• محدودیت در زندگی روزمره
• افزایش غیبت در محل کار

درمان :

درمان در این اختلال بر روی کاهش شدت علایم تمرکز می کند . درمانها شامل:
درمان دارویی : داروهای ضد افسردگی از طریق افزایش تحمل نسبت به درد و بهبود علائم جسمی و علایم روانپزشکی در درمان بیماران موثرند . در بعضی موارد می توان از داروهای خواب آور تحت نظر پزشک برای درمان بیماران استفاده کرد.
درمان با روشهای تحریک مغزی : روشهای جدید تحریک مغزی با جریان مستقیم ( Transcranial Direct current Stimulation ) بدون عارضه خاصی باعث کاهش حساسیت فرد نسبت به درد و کاهش علایم افسردگی شود و اثرات طولانی مدتی را در درمان سندرم خستگی مزمن بر جای می گذارد.
ورزش : با ورزش کردن بصورت روزانه و منظم ، شدت خستگی در فرد کاهش می یابد .
روان درمانی و مشاوره : از طریق یادگیری راه های مقابله با مشکلات و روشهای تن آرامی و کسب مهارتهای حل مساله و تغیر مناسب در شیوه زندگی ، به میزان زیادی می توان با علایم اختلال خستگی مزمن مقابله کرد .

بهبود شیوه زندگی :

کاهش استرس: باید از میزان استرسهای روزمره کاست و از انجام فعالیت های جسمی شدید خودداری کرد .
بهبود خواب : خوابیدن و بیدار شدن در یک زمان مشخص و منظم در شبانه روز توصیه می گردد . از نوشیدن چایی و قهوه قبل از خواب پرهیز شود .
تنظیم سطح فعالیت روزانه : سعی کنید در طی روز میزان مشخصی و ثابتی فعالیت کنید . فعالیتهای خیلی شدید در طی یک روز می تواند باعث خستگی شدید در طول روز های بعدی شود .