تمام افراد در دوره هایی از زندگی خلق افسرده و بی حوصلگی را بر اثر استرس یا ناکامی یا حتی بی دلیل تجربه  می کنند که موقت است   و پس از چندی رفع می  گردد، اما  اختلال افسردگی  یک حالت خلقی مداوم و پایدار است که می تواند جنبه های مختلفی از زندگی فرد را در بر گیرد. اختلال افسردگی شایع ترین اختلال روانپزشکی می باشد و سازمان بهداشت جهانی، افسردگی را جز چهارمین اختلالاتی که سلامت افراد را در معرض خطر فوری و جدی قرار می دهد تقسیم بندی کرده است.

شیوع این اختلال ۳ تا۱۰ % می باشد بطوریکه  یک نفر از  هر۵  زن و یک نفر از  هر ۱۰ مرد دچار اختلال افسردگی می شوند . با توجه به این که  این اختلال در هر سنی از کودکی تا سالمندی بروز می کند  آشنایی با این اختلال بسیار مهم است و در صورت مشاهد هر یک از علایم ذیل فرد باید از کمک تخصصی بهره بگیرد .

علایم ونشانه ها :

• خلق افسرده به صورت احساس غمگینی و یا بی حوصلگی
• لذت نبردن وخوشحال نشدن از اکثر فعالیت ها
• کاهش یا افزایش وزن
• پر خوابی یا کم خوابی
• کندی حرکات یا بی قراری شدید
• خستگی یا کاهش انرژی
• احساس بی ارزشی و یا احساس گناه
• کاهش تمرکز
• افکار مکرر در مورد مرگ و یا افکار خودکشی

* علایم و نشانه های افسردگی در اکثر روزها و در اکثر ساعات روز وجود دارد به طوریکه باعث اختلال شدید در عملکرد روزانه فرد می شود.

انواع اختلال افسردگی:

 اختلال افسردگی بسیار متنوع است و می تواند با شدت ها و دوره های زمانی مختلف بروز پیدا کند . این اختلال می تواند به تنهایی و یا به همراه دوره هایی از شیدایی رخ دهد که به آن اختلال افسردگی دو قطبی اطلاق می گردد. اختلال افسردگی می تواند فقط یک بار یا به طور مکرر در طول زندگی فرد رخ دهد و حتی می تواند در فصلهای خاصی از سال رخ دهد .

شایع ترین نوع اختلال افسردگی در خانمها دوره هایی از علایم  افسردگی و اضطراب است که   قبل از عادت ماهیانه رخ میدهد و با شروع عادت ماهیانه علایم رفع می گردد . همچنین افسردگی  پس از زایمان که  به دلیل تغییرات هورمونی رخ می دهد نوع دیگری از افسردگی است که خانم ها دچار آن می شوند .

علل اختلال افسردگی:

دلیل بروز اختلال افسردگی  عدم عملکرد مناسب قسمتهای مختلف مغزی و بهم خوردن تعادل ناقل های عصبی در مغز می باشد و عوامل محیطی مانند استرس های دوران کودکی و و عوامل ژنتیکی ، عامل زمینه ای در بروز این اختلال می باشند .

زمینه ژنتیکی در افسردگی حائز اهمیت است. اختلال و سابقه مثبت افسردگی در خانواده بخصوص در بستگان درجه اول ، احتمال افسردگی را در فرد بالا می برد . افسردگی نوع دو قطبی پایه ژنتیک قوی تری دارد به طوریکه سابقه  افسردگی دو قطبی در وابستگان درجه اول احتمال ریسک افسردگی  را  ۳تا ۸ % بالا می برد .

درمان:

به دلیل مزمن بودن و ماهیت عود کننده افسردگی و با توجه به اختلال شدید عملکردی که این اختلال از خود بجا می گذارد ، از جمله احتمال بالای خودکشی در افراد مبتلا (۱۵ % افراد افسرده اقدام به خودکشی می نمایند) ، این اختلال باید  هر چه  سریع تر درمان گردد و افراد مبتلا و خانواده آنها از مراقبت های ویژه بهداشتی بهرمند گردند.

انواع درمان شامل  درمانهای دارویی و غیر دارویی است که اغلب ترکیبی از درمانها توصیه می گردد.

درمان دارویی: انواع متنوعی از داروها برای این اختلال وجود دارد، که باید تحت نظر روانپزشک مصرف شوند.

درمانهای غیر دارویی: شامل انواع رواندرمانی ، شناخت رفتار درمانی ، آموزش فردی و خانواده درمانی می باشد که بهتر است همزمان با درمان دارویی آغاز گردد.

درمانهایی که از طریق دستگاه،  مغز فرد مبتلا را با جریان الکتریکی یا مغناطیسی تحریک می کنند  نیز در موارد اورژانس و  مقاوم  به درمان  و در مواردی که فرد قادر به مصرف دارو  نمی باشد ( شیردهی یا بارداری) بسیار مناسب هستند . از جمله این درمانها :

1. شوک درمانی (Electroconvulsive Therapy ) : نیاز به بیهوشی و بستری دارد و جریان شدید تری از الکتریسته به مغز فرد اعمال می گردد .
2. تحریک الکتریکی مستقیم مغزی ( Transcranial Direct Current Stimulation) : بدون احتیاج به بیهوشی و سرپایی انجام میگیرد .
3. تحریک مغناطیسی مکرر مغزی ( Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation )که توسط جریان مغناطیسی مغز را بدون نیاز به بیهوشی و به صورت سرپایی تحریک میکند .

نکات مهم در مورد درمان افسردگی :

درمان های دارویی افسردگی ، باعث اعتیاد و وابستگی دارویی در فرد نمی شوند.

طول مدت درمان دارویی حداقل ۶ ماه میباشد و قطع پیش از موعد باعث عود مجدد علایم می گردد .

بهبود خودبخودی افسردگی بسیار ناشایع است و باعث مزمن شدن اختلال می شود ، بنابراین باید درمان مناسب صورت بگیرد.

برای هر سنی از کودکی تا سالمندی و در هر شرایط جسمی مانند بارداری و شیردهی داروهای  مناسبی وجود دارد و فرد می تواند با مشورت با یک روانپزشک از یک زندگی سالم بهرمند شود.