اختلال طیف اوتیسم ( در خود ماندگی ) بر توانایی کودک و چگونگی درک او از محیط اطراف و روابط اجتماعی  تاثیر می گذارد . کودک مبتلا به بیماری اوتیسم مهارتهای کلامی و اجتماعی را که برای بر قراری ارتباط و تعامل با اطرافیان نیاز دارد ، کسب نمی کند و یا مهارتهایی را که در چند ماه اول زندگی فراگرفته است ، از دست می دهد. اگر چه اختلال اوتیسم ممکن است با علائم مختلف و متفاوتی بروز پیدا کند ، ولی علائم کلی شامل اختلالات رفتاری و اختلال در بر قراری ارتباط با دیگران می باشد .

شایعترین علامتی که توجه والدین را جلب می کند و علت مراجعه می باشد ، تاخیر در شروع تکلم است.

علایم اختلال طیف اوتیسم به دو دسته کلی ؛

۱- علایم ارتباطی      ۲-  علایم رفتاری تقسیم بندی می شود :

۱- علائم ارتباطی و تعاملی شایع در اختلال طیف اوتیسم :

• وقتی اسم کودک را صدا میزنیم توجهی نشان نمی دهد و نگاه نمی کند.
• علاقه ای به درآغوش گرفتن و بغل کردن ندارد و بیشتر ترجیح میدهد به تنهایی بازی کند.
• ارتباط چشمی زیادی با اطرافیان بر قرار نمی کند.
• تاخیر در تکلم و یا صحبت نکردن و یا از دست دادن توانایی های کلامی که قبلا یا گرفته است.
• ناتوانی در شروع مکالمه یا ادامه مکالمه با اطرافیان ( فقط ممکن است وقتی به چیزی احتیاج دارد درخواست کند )
• صحبت کردن با ریتم و یا تون غیر معمول ( مثلا با آواز خواندن حرف بزند و یا مثل روبات صحبت کند ).
• تکرار مداوم جملات و یا کلمات بدون دلیل.
• متوجه سوالات و دستورات ساده نمی شود.
• عدم بروز احساسات و درک نکردن احساسات دیگران.
• بر قراری ارتباط با دیگران با روشهای غیر معمول مثلا پرخاشگری یا رفتارهای مخرب.

۲- علایم رفتاری شایع در اختلال طیف اوتیسم :

• علاقه زیاد به کارهای تکراری مانند دست زدن ، تاب خوردن دارد.
• بروز دادن ناراحتی با ایجاد کمترین تغییر در روال روزمره ( با تغییر لباس یا تغییر غذا ) .
• داشتن حرکات کلیشه ای ( بطور مثال جلو و عقب رفتن ، چرخیدن ، کوبیدن روی میز ).
• اختلال در هماهنگی حرکات ( ناشی گری ، راه رفتن روی انگشتان پا ، سفت کردن عضلات ).
• حساسیت به محرکهایی مانند نور ، صدا و یا لمس شدن.
• جلب شدن توجه کودک با محرکهای غیر معمول ( بطور مثال تیک تیک ساعت )
• اشتغال ذهنی با قسمت خاصی از یک وسیله ،( مثلا بازی کردن با چرخ ماشین ، به جای بازی کردن با خود ماشین ) و یا خیره شدن به وسایلی مانند پنکه که حرکت چرخشی دارند.
• غذاهای عجیب را ترجیح می دهد و یا وابستگی به رژیمهای غذایی خاص و محدود دارد .

تعداد زیادی از کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری مهارتها کند هستند و در تعداد زیادی از افراد مبتلا درجاتی از عقب ماندگی ذهنی نیز مشاده می شود. ولی در برخی از انواع اوتیسم ، توانایی ذهنی حتی بسیار بالاتر از حد معمول می باشد و مشکل ، ناتوانی در بر قراری ارتباط با محیط اطراف است.

علل بروز اختلال اوتیسم :

ژنتیک : نقش بسیار مهمی در بروز اوتیسم در کودکان دارد و در مواردی که یک کودک مبتلا به اوتیسم در خانواده وجود داشته باشد ، احتمال بروز در فرزندان بعدی افزایش خواهد یافت. البته در خیلی از موارد والدین کودک مبتلا سابقه اختلال مشابه را در افرد فامیل ذکر نمی کنند که می تواند به دلیل نقش ژنهای مختلف و تاثیرات متقابل ژنهای متفاوت در بروز بیماری باشد.

عوامل محیطی : عفونتهای ویروسی ، اختلالات زمان بارداری ، تولد زودتر از موعد و کمبود وزن شدید هنگام تولد ، سن بالای پدر و مادر ، دیابت و چاقی در مادر ، آلودگی هوا و آلودگی سرب از مهمترین عوامل شناسایی شده در بروز اختلال می باشند.

درمان :

درمان قطعی و دائم برای اختلال اوتیسم وجود ندارد ولی نقش درمانهای آموزشی و توانبخشی در منزل و بیرون از خانه بسیار مهم و تعیین کننده است. درمانهای توصیه شده برای این اختلال شامل :

رفتار درمانی و درمانهای ارتباطی : آموزشهایی برای کاهش رفتارهای مخرب و پرخاشگری و یادگیری مهارتهای جدید جهت بهتر کردن روابط اجتماعی و بین فردی , همچنین آموزش مهارتهای کلامی.

درمانهای آموزشی : کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا به درمانهای آموزشی منظم و ساختاریافته جواب خوبی می دهند . تیم های درمانی که شامل متخصص روانپزشک ، روانشناس ،  کاردرمانگر و گفتاردرمانگر  می باشند ، بهترین تاثیر را در آموزش بجای می گذارند.

خانواده درمانی : آموزش خانواده جهت چگونگی تعامل و ارتباط برقرار کردن با کودک مبتلا باعث تسریع یادگیری مهارتها و روابط اجتماعی خواهد شد . همچنین مهارتهایی برای مدیریت رفتارهای نابهنجار کودک به خانواده ارائه می شود.

دارو درمانی :  با کنترل کردن رفتارهای نابهنجار مانند پرخاشگری و بیش فعالی و یا کم کردن میزان ترس و اضطراب و افزایش توجه و تمرکز ، باعث افزایش تاثیر سایر برنامه های درمانی و آموزشی در کودک خواهند شد.