داروی لیتیوم جزء گروه داروهای تثبیت کننده خلق می باشد . این دارو به طور گسترده ، در درمان بیماریهای اعصاب و روان استفاده می شود . لیتیوم از طریق اثر بر سیستم اعصاب مرکزی، باعث کنترل تغییرات خلقی و ثبات خلق می گردد . علاوه بر این که لیتیوم درفاز حاد بیماری موثر است ، باعث جلوگیری از عود مجدد علایم نیز می شود . لیتیوم را می توان از سن بالاتر از ۱۲ سال و با تجویز پزشک استفاده کرد .
موارد مصرف:
- اختلال دو قطبی : داروی لیتیوم هم در دوره افسردگی و هم درفاز شیدایی ( مانیا ) تجویز می شود.
- افسردگی های شدید و یا مقاوم به درمان و در مواردی که افکار خودکشی جدی وجود دارد ، لیتیوم به تنهایی یا به همراه سایر داروهای ضد افسردگی بسیار موثر است .
- در موارد پر خاشگری و عصبانیت شدید مانند اختلال کنترل تکانه ، بعضی از اختلالات شخصیت و عقب ماندگی ذهنی شدید ، داروی لیتیوم کمک کننده است .
نحوه مصرف:
لیتیوم در ایران ، با نام لیتیوم کربنات به صورت قرص ۳۰۰ میلی گرم وجود دارد .
لیتیوم معمولا به صورت منقسم و حداکثر تا ۴ عدد در روز تجویز می گردد . در صورت صلاحدید پزشک ، می توان دارو را یکجا و در یک وعده استفاده کرد .
سطح خونی لیتیوم :
می توان سطح لیتیوم را در خون اندازه گرفت و بر اساس آن ، دوز مصرفی را تنظیم کرد . سطح خونی نرمال لیتیوم ۰/۶ الی ۱/۲ میلی اکی والان در لیتر است .
نکته : جهت اندازه گیری سطح خونی لیتیوم ، آخرین وعده لیتیوم روز قبل از آزمایش و قبل ازساعت ۶ عصر استفاده شود .( روز آزمایش ، پس از این که تست خون داده شد لیتیوم مصرف شود ).
باید هر ۳ ماه یک بار سطح خونی لیتیوم ، به همراه عملکرد کلیوی وعملکرد تیرویید آزمایش گردد .
عوراض :
عوارض شامل : پر نوشی ، افزایش حجم ادرار و تکرر ادرار ، لرزش خفیف ، عوارض گوارشی ، کم کاری تیرویید ، آکنه و غیره می باشد .
مسومیت با لیتیوم : در صورتی که هر کدام از علایم زیر را مشاهده گردید ، مصرف لیتیوم را قطع کرده و فورا با پزشک تماس بگیرید :
تهوع ، استفراغ ، اسهال .
سرگیجه ، تغییر سطح هوشیاری ، عدم تعادل .
لرزش شدید ، تاری دید ، اختلال در تکلم .
تداخل دارویی:
مصرف همزمان بعضی از داروها با لیتیوم ، باعث تغییرات سطح خونی لیتیوم می شود . بنابراین پزشک خود را از مصرف سایر داروها مطلع نمایید . نمونه ای از این داروها :
داروهای ضد فشار خون : هیدروکلرتیازید ، لوزارتان ، دیلتیازم ، کاپتوپریل ، انالاپریل
داروهای ضد درد : بروفن ، مفنامیک ، دیکلوفناک ، سلکوکسیب ، ناپروکسن
آنتی بیوتیک ها : مترونیدازول
توجه !!
حاملگی : مصرف لیتیوم درحاملگی ممنوع است . استفاده لیتیوم در سه ماه اول بارداری ، احتمال بروز اختلال قلبی را در جنین بالا می برد ، بنابراین در صورتی که فرد قصد بارداری در حین درمان با لیتیوم را دارد حتما باید با پزشک خود مشورت کند تا از درمان جایگزین استفاده شود .
شیردهی : لیتیوم در شیر مادر ترشح می شود و باید معایب و مزایای استفاده از آن در شیردهی بررسی گردد.
نکاتی که در طول درمان با لیتیوم باید رعایت کرد :
برای جلوگیری از بروز عوارض ، روزانه ۲ تا ۳ لیترآب بنوشید و میزان مصرف نمک را متعادل نگه دارید . در صورتی که یک وعده لیتیوم را فراموش کردید هر چه سریع تر آن را استفاده کنید، اما اگر وعده لیتوم را بیشتر ازیک روز فراموش کردید از مصرف دوز فراموش شده در روز بعد خودداری کنید . به هیچ عنوان مقدار مصرف لیتیوم را بدون نظر پزشک کم یا زیاد نکنید .
اثرات داروی لیتیوم :
درمان حملات حاد اختلال دو قطبی و افسردگی
- جلوگیری از عود افسردگی و اختلال دو قطبی
- کاهش اقدام به خود کشی
- کاهش مرگ و میر زودرس
- جلوگیری از مرگ سلولهای مغزی
- کاهش ریسک بیماری آلزایمر
- اختلال وسواس مقاوم به درمان
- کنترل پرخاشگری های شدید
لیتیوم در درمان مرحله حاد اختلال دو قطبی و افسردگی بسیار موثر است .
شروع اثر درمانی لیتیوم نسبتا کند است ( حدود یک الی سه هفته )، بنابراین بهتر است در اوایل درمان از داروهای کمکی که سریع تر اثر می کنند ، به همراه لیتیوم استفاده کرد .
در اختلال افسردگی مقاوم به درمان ، لیتیوم بسیار موثر است و بهتر است همراه با داروهای ضد افسردگی تجویز شود . درمان باید حداقل ۶ ماه پس از بهبودی ادامه پیدا کند .
درمان طولانی مدت با لیتیوم به صورت درمان نگه دارنده ، از عود بیماری جلوگیری کرده و باعث کاهش شدت ، تعداد و مدت حملات می گردد. احتمال عود بیماری در کسانی که لیتیوم را به مدت طولانی استفاده می کنند ۳۴ درصد و در کسانی که استفاده نمی کنند ۸۱ درصد است .
درمان با لیتیوم باعث کاهش میزان مرگ و میر در بیماران با اختلال دوقطبی و افسردگی می شود .
مصرف لیتیوم میزان اقدام به خودکشی را ۵ برابر کاهش می دهد .
مقالات آموزشی داروی روانپزشکی
