انواع اختلال بیش فعالی ، نقص توجه:
۱- کم توجهی غالب:
– عدم توجه دقیق به جزییات و اشتباه از روی بی دقتی.
– ناتوانی در حفظ توجه و تمرکز در فعالیتهایی مانند تکالیف و بازیها.
– هنگامی که با آنها مسقیما صحبت می شود اغلب گوش نمی دهند.
– عدم پیروی از دستور والدین و ناتوانی در اتمام و تکمیل فعالیتهایی مانند تکالیف مدرسه.
– مشکل در منظم بودن.
– پرهیز از انجام وظایفی که به فعالیتهای ذهنی طولانی مدت نیاز دارند ، مانند انجام تکالیف خانه.
– گم کردن ابزارها و وسایل لازم مانند لوازم مربوط به مدرسه.
۲- بیش فعالی، تکانشی غالب:
– نا آرامی و بیقراری هنگام نشستن.
– بلند شدن و ترک کردن بی موقع صندلی در کلاس و سایر مکانها .
– دویدن و بالا و پایین رفتن های زیاده از حد ( احساس بی قراری در بزرگسالان )
– ناتوانی در حفظ آرامش در فعالیت ها.
– جنب و جوش بیش از حد و همیشگی.
– پاسخهای بی مقدمه و بی فکر قبل از تکمیل سوال.
– دشواری در رعایت نوبت.
– پر حرفی و قطع کردن صحبت دیگران.
۳- ترکیبی ازبیش فعالی و کم توجهی:
این نوع اختلال ، ترکیبی از علایم نوع نقص توجه و علایم نوع بیش فعالی و تکانشی را دارد.
- برای تشخیص ADHD نیاز به وجود کلیه علایم نیست .
- علایم باید در حداقل دو محیط متفاوت مثل خانه و مدرسه وجود داشته باشد .
- بهترین راه تشخیص شرح حال گرفتن از والدین و معلم می باشد.
علل بروز اختلال بیش فعالی ، نقص توجه:
اختلال عملکرد در قسمتهایی از مغز که مسئولیت تنظیم تمرکز، توجه، رفتارها و حرکات پیچیده را دارند باعث بروز این اختلال می شوند. تحقیقات نشان داده اند که کاهش سایز و عملکرد لوب پیشانی ، ژنتیک و اختلال در انتقال دهنده های عصبی مغز مانند دوپامین و نوراپی نفرین نقش کلیدی در بروز این اختلال دارند.
عوامل ژنتیکی: احتمال بروز این اختلال در بستگان درجه اول افراد مبتلا ۲۰ تا ۲۵ % است و در یک سوم افراد دارای این اختلال ، حداقل یک فرزند آنها به این اختلال دچار خواهد شد .
عوامل محیطی: مانند استعمال سیگار و الکل در دوران بارداری و عوارض بارداری و زایمان مانند زایمان زودرس و مواجه کودک با مقدار زیاد سرب .
سیرو پیش آگهی:
اکثر کودکان مبتلا از همان ابتدای تولد ، تغییرات مزاجی ناگهانی را از خود بروز می دهند. از ۳ سالگی علایم بیش فعالی به طور واضح نمایان می گردد . تا دوره نوجوانی علایم بیش فعالی کمتر شده ولی علایم کم توجهی باقی می ماند و حتی در مواردی افزایش می یابد. کودکانی که درمان نشوند دچار مشکلات تحصیلی شدید ، اختلال در فعالیتهای اجتماعی و روابط بین فردی ، افسردگی ، کاهش عزت نفس و بسیاری از مشکلات دیگر می شوند و در نوجوانی احتمال مصرف مواد ۳ برابر بیشتر از افراد طبیعی می باشد.
توجه : در ۵۰ الی ۷۰% کودکانی که درمان نمی شوند علایم تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند.
درمان :
در صورت عدم درمان ، عوارض این اختلال بسیار طولانی و زیان بار است ، بنابراین هر چه زودتر درمان باید آغاز گردد. دارو درمانی بخش مهمی از درمان می باشد. خط اول درمان، داروهای محرک هستند که معروف ترین آنها ریتالین می باشد . ۷۵ تا ۸۰ % کودکان به درمان با داروهای محرک پاسخ می دهند که البته این داروها باید تحت نظر روانپزشک تجویز شوند. مصرف ریتالین در کودکان مبتلا به ADHD باعث وابستگی به این دارو نمی شود. درمان های غیر دارویی شامل رفتار درمانی ، آموزش مهارتهای اجتماعی و آموزش والدین می باشد، که حتما باید در کنار درمانهای دارویی استفاده شود. همچنین از درمانهایی مانند نوروفیدبک و تحریک مغزی توسط جریان الکتریکی مستقیمTDcS ) ) میتوان در کنار درمانهای معمول استفاده کرد
اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) شایعترین اختلال رفتاری در کودکان است که در اوایل دوران کودکی شروع می شود و غالبا تا بزرگسالی ادامه می یابد. اختلال بیش فعالی و نقص توجه یک اختلال رفتاری و شناختی عصبی است که شروع آن قبل از ۷ سالگی و طول مدت علایم حداقل ۶ ماه است. ۳ تا ۵ در صد از کودکان به این اختلال دچار می شوند و بطور کلی میزان این اختلال در پسرها تا ۴ برابر بیشتر از دختران می باشد. اگرچه این اختلال در دوران کودکی آغاز می شود ولی در صورت عدم درمان، ۵۰ تا ۷۰ درصد تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند.
در اغلب موارد والدین رفتار های کودک مبتلا به بیش فعالی را با نا فرمانی ، لجبازی و بی تربیتی توجیه می کنند و کودک را تحت انواع تنبیه های کلامی و فیزیکی قرار می دهند . از طرف دیگر کودک مبتلا به بی توجهی را با القابی مانند تنبل، شلخته ، بی عرضه و… خطاب قرار داده و موفقیت کودکان دیگر مانند خواهر و برادر را بر سر او می کوبند و چه بسا این گونه رفتار ها علایم کودک را تشدید کرده و حتی باعث افسردگی ، کاهش عزت نفس و انزوای اجتماعی می گردد .
اختلال بیش فعالی و نقص توجه، مانند تمام بیماریهای دیگر احتیاج به درمان دارویی و غیر دارویی دارد و با گذشت زمان و یا تنبیه، علایم بهبود نمی یابد !!